prof. UAM dr hab. Andrzej Szpulak

Profesor uczelni w Instytucie Filmu, Mediów i Sztuk Audiowizualnych UAM

Studia polonistyczne na UAM ukończył w 1997 r. W tym samym roku zdobył Grand Prix III edycji Konkursu dla Młodych Krytyków Filmowych im. K. Mętraka. W latach 1996-2000 prowadził ożywioną działalność krytycznofilmową, publikując w wielu czasopismach. W związku z tą działalnością otrzymał w roku 1999 stypendium miasta Poznania.
Od 2003 r. jest pracownikiem Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – do 2010 r zatrudnionym na stanowisku adiunkta w Collegium Europaeum Gnesnense, a w ostatnich latach na tym samym stanowisku (od 2012 r. jako profesor) w Katedrze Filmu, Telewizji i Nowych Mediów na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej.
W roku 2003 obronił pracę doktorską. Wydana ona została jako książka (Kino wśród mitów. O filmach śląskich Kazimierza Kutza) i uzyskała nominację do przyznawanej przez miesięcznik „Kino” Nagrody im. Bolesława Michałka za najlepszą filmową książkę roku.
Działalność naukowa Andrzeja Szpulaka koncentruje się nade wszystko wokół zagadnień związanych z kinem polskim. Jej efektem są liczne artykuły, a także opublikowana w 2010 r. rozprawa Filmy Wojciecha Marczewskiego, która stała się podstawą przewodu habilitacyjnego, zamkniętego z sukcesem w 2010 r.
Z czasopismem „Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication” związany jest od momentu jego powstania. W latach 2003-2012 pełnił funkcję sekretarza redakcji, a od 2013 jest redaktorem naczelnym.

Publikacje

Monografie

  • Kino wśród mitów. O filmach śląskich Kazimierza Kutza, Wydawnictwo Fundacji Collegium Europaeum Gnesnense, Gniezno 2004.
  • Filmy Wojciecha Marczewskiego, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2009.

Współautorstwo

  • Ewa Jarmakowska, Monika Miazek, Andrzej Szpulak, Ponad granicami / Above Frontiers, Gniezno 2003.

Współredakcja

  • Młoda krytyka filmowa. Antologia tekstów Konkursu im. Krzysztofa Mętraka, pod red. M. Hendrykowskiego i A. Szpulaka, Poznań 2003.
  • „Images” 2009, vol VI, number 11-12, Special Issue: Polish Cinema 1908-2008. New Gaze.
  • „Images” 2012, vol. X, number 19, Special Issue: Microcosm.

Broszury

  • Rozdroża historii. Człowiek z marmuru Andrzeja Wajdy i Dokąd Pawła Kędzierskiego, broszura przygotowana dla potrzeb realizowanego przez Polski Instytut Sztuki Filmowej projektu Filmoteka Szkolna, Polskie Wydawnictwo Audiowizualne, Warszawa 2008.
  • Akcja, fabuła, widowisko. Rękopis znaleziony w Saragossie Wojciecha J. Hasa i Oj! Nie mogę się zatrzymać Zbigniewa Rybczyńskiego, broszura przygotowana dla potrzeb realizowanego przez Polski Instytut Sztuki Filmowej projektu Filmoteka Szkolna, Polskie Wydawnictwo Audiowizualne, Warszawa 2009.
  • Na progu dojrzałości. Zmory Wojciecha Marczewskiego i Pas de deux Kingi Lewińskiej, broszura przygotowana dla potrzeb realizowanego przez Polski Instytut Sztuki Filmowej projektu Filmoteka Szkolna, Polskie Wydawnictwo Audiowizualne, Warszawa 2009.

Artykuły naukowe

  • Film, który zginął śmiercią gwałtowną. Nikt nie woła Kazimierza Kutza, w: Szkice z poetyki filmu, pod red. Marka Hendrykowskiego, Poznań 1995.
  • Nikt nie woła Kazimierza Kutza – rewolucja słabo kamuflowana, w: Widziane po latach. Analizy i interpretacje filmu polskiego, pod red. Małgorzaty Hendrykowskiej, Poznań 2000.
  • Prawomyślny realizm i plebejskie mity (Krzyż walecznych Kazimierza Kutza), w: Widziane po latach. Analizy i interpretacje filmu polskiego, pod red. Małgorzaty Hendrykowskiej, Poznań 2000.
  • Metafizyczne złudzenie, w: Szukając von Triera, pod red. Anity Piotrowskiej, Kraków 2000.
  • hasła filmoznawcze w: Słownik pojęć i tekstów kultury, pod red. Ewy Szczęsnej, Warszawa 2002.
  • Obraz domu – poetyckie centrum tryptyku śląskiego Kazimierza Kutza, „Fundamenta Europaea”, Rocznik II, 2004, Fasciculus II/III.
  • Miłość i światłocień, „Images”, vol. II, nr 3-4, 2004, s. 23-28.
  • Śmierć w polskim filmie fabularnym: od obrazu końca do wizji zmartwychwstania, w: Kino polskie wczoraj i dziś. Kino polskie wobec umierania i śmierci, pod red. Piotra Zwierzchowskiego i Darii Mazur, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2005, s. 39-47.
  • Film, w: Poznański Bedeker kulturalny, pod red. Grzegorza Luterka i Włodzimierza Filipka, Stowarzyszenie Czasu Kultury, Poznań 2005, s. 112-121.
  • O tym, co na marginesie, czyli Historia pewnej miłości, w: Wojciech Wiszniewski, pod red. Marka Hendrykowskiego, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2006, s. 97-108.
  • Triumf średniowiecznych mistrzów. O renesansie prawosławnej ikony, „Images”, vol. IV, nr 7-8, 2006, s. 35-42.
  • The Unestablished Freedom. About Antoni Krauze’s film Weather Forecast, „Images” 2009, vol VI, number 11-12, pp. 67-74.
  • O identyfikacji religijnych odniesień w twórczości Wojciecha Marczewskiego, w: Język religijny dawniej i dziś (w kontekście teologicznym i kulturowym) t. 5, pod red. ks. Pawła Bortkiewicza, Stanisława Mikołajczaka i Małgorzaty Rybki, Poznań 2009, s. 495-502.
  • Poszukiwacze mitu i mitotwórcy – Kazimierz Kutz i Sarkis Paradżanian, w: Kutzowisko 2, pod red. Andrzeja Gwoździa, Katowice 2009, s. 169-188.
  • PRL w nowych polskich filmach, w: Kino: obiekt uczuć czy przedmiot badań. W dialogu z myślą filmową i twórczością Rafała Marszałka, pod red. M. Dopartowej i M. Oleszczyka, Kraków 2012, s. 249-258.
  • Kamera i poeta doctus? O filmach Edwarda Żebrowskiego z perspektywy lotu ptaka, „Images” 2011, vol. IX, nr 17-18, pp. 220-230.
  • Doświadczenie czy wyobrażenie? O Mannowskim kontekście Ocalenia Edwarda Żebrowskiego, „Kwartalnik Filmowy” nr 75-76, 2011, s. 110-121.
  • Wojna na trzy sposoby. O juweniliach Wojciecha Marczewskiego, w: Kino polskie wobec II wojny światowej, pod red. M. Guzka, D. Mazur i P. Zwierzchowskiego, Bydgoszcz 2011, s. 180-188.
  • Kreacja legendy, kreacja pamięci. Grudzień ’70 w polskim filmie fabularnym, „Kwartalnik filmowy” nr 77-78, 2012, s. 270-281.
  • Wieczór Edwarda Żebrowskiego – autorska kopia, „Images” 2012 vol. X, nr 19, pp. 81-89.
  • Manewry polemiczne. O polskiej krytyce filmowej lat 1979-81 na wybranych przykładach, w: Kino polskie wczoraj i dziś. Polskie wydawnictwo filmowe, pod red. B. Gizy i P. Zwierzchowskiego, Bydgoszcz 2013, s. 174-190.
  • Reformator i statysta albo hulaka na metafizyczną skalę. O dwóch portretach cara Iwana Groźnego w kinie rosyjskim, „Images”, vol. XII nr 21, p. 334-341.
  • Filmy Pawła Łungina Car i Wyspa wobec duchowej tradycji rosyjskiego prawosławia, w: Sacrum w kinie. Dekadę później, red. Sebastian Jan Konefał, Magdalena Zelent, Krzysztof Kornacki, Gdańsk, 2013, s. 147-156.
  • Etiudy „społecznego zwiadu”. O szkolnych krewniaczkach filmów czarnej serii, „Images” 2014, vol. XIV, nr 23, p. 153-164.
  • The Story of the Kowalski Family and The Quarter L. Memory Messages on the Screen, „Images”, 2014, vol. XV, nr 24, s. 99-106.
  • Pamięć nieulotna – pamięć niedojrzała. Funkcjonowanie obrazów stalinizmu w polskiej produkcji filmowej po 1989 roku, w: Znakowe wartości kultury, red. Zbigniew Kloch, Łukasz Grützmacher i Marek Kaźmierczak, s. 116-124, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2014.

Teksty krytyczne

  • Śmiertelny entuzjazm, „Czas Kultury” 1996, nr 2.
  • Tylko świątynia, „Pro Arte” nr 2 (czerwiec 1996).
  • Być może Murzyn jest brudny, „Czas Kultury” 1996, nr 4.
  • Klęska wszechwiedzącego, „Czas Kultury” 1996, nr 5/6.
  • Są, a jakby ich nie było, „Czas Kultury” 1996, nr 5/6.
  • Słońce konformizmu, „Reżyser” 1997, nr 10.
  • Krytyk usługowy, „Pro Arte” nr 6 (lato 1997), „Reżyser” 1997, nr 9.
  • Szkice miłosne, „Czas Kultury” 1997, nr 4.
  • Poza czasem, „Czas Kultury” 1998, nr 1.
  • W poszukiwaniu zgubionego klucza, „Czas Kultury” 1998, nr 2.
  • Dinozaur oczekuje cudu. Rozmowa z Mariuszem Grzegorzkiem, „Czas Kultury” 1998, nr 3.
  • Nieugięty mecenas i artystyczna przyzwoitość. Rozmowa z Kazimierzem Kutzem, „Czas Kultury” 1998 nr 4.
  • Pańszczyźniane obowiązki telewizji, „Czas Kultury” 1998, nr 4.
  • Na azjatyckim marginesie, „Czas Kultury” 1998, nr 4.
  • Stragan z przyjaźnią, „Czas Kultury” 1998 nr 5.
  • Dygresja o kulturze bez środka. Rozmowa z Krzysztofem Majchrzakiem, „Czas Kultury” 1998, nr 5.
  • Niedoszli filmowcy piszą książki. Z Barbarą Kosecką rozmawia Andrzej Szpulak, „Reżyser” 1998, nr 9.
  • Sielanka prawie dokończona. Rozmowa z Kazimierzem Kutzem, w: Debiuty polskiego kina, pod red. Marka Hendrykowskiego, Konin 1998.
  • Gadatliwe kino, „Czas Kultury” 1999, nr 3.
  • Świat bez iluzji, „Kino” 1999, nr 10.
  • Nieprowincjonalna sprawa, „Kino” 1999, nr 10.
  • Elementarz dla wtajemniczonych, „Czas Kultury” 1999, nr 4-5.
  • Trochę niepotrzebne zdziwienie, „Czas Kultury” 1999/2000 nr 6/1.
  • Wiatr podziemny, „Czas Kultury” 1999/2000 nr 6/1.
  • Wyreżyserowana natura. Rozmowa z Mahmoudem Kalarim, „Czas Kultury” 1999/2000 nr 6/1.
  • Poszukując ludzkiej twarzy, „Kino” 2000, nr 1.
  • Mistyczna wędrówka i podróż sentymentalna, „Kino” 2000, nr 2.
  • Cud niewiadomego pochodzenia, „Kino” 2000, nr 6.
  • Konieczne zwątpienie – niestety, „Czas Kultury” 2000, nr 6.
  • Wojciech Has – twórca osobny, „Kino” 2000, nr 11.
  • Polowanie na indywidualności, „Images”, Vol. I, 2003, nr1-2.
  • Wędrówka ku korzeniom, „Polonistyka” 2003, nr 8.
  • Jeszcze raz konfekcja, „Polonistyka” 2003, nr 8.
  • Remanenty białego człowieka, „Polonistyka” 2003, nr 9.
  • Przeciwieństwa pełni, „Zeszyty karmelitańskie” 2003, nr 4.
  • Debiutancka destrukcja, „Polonistyka” 2004, nr 4, s. 62.
  • Czy będzie wiosna?, „Images”, vol. II, nr 3-4, 2004, s. 165-167.
  • Normalny maestro, „Images”, vol. II, nr 3-4, 2004, 167-168.
  • Szkoła kaligrafii, „Polonistyka” 2004, nr 8, s. 572..
  • Mężczyźni pod presją, „Polonistyka” 2004, nr 9.
  • Almodovar, czyli strefa cienia, „Zeszyty Karmelitańskie” 2004, nr 4 (29), 124-127.
  • Oko rekina. IMAX® – zabawa medialna, „Zeszyty Karmelitańskie” 2005, nr 4 (33), s. 124-127.
  • Plac zbawiciela – miejsce odludne, „Zeszyty Karmelitańskie” 2007, nr 2 (39), s. 142-146.
  • Wielka cisza – sztuka religijna z prawdziwego zdarzenia, „Zeszyty Karmelitańskie” 2007, nr 3 (40), s. 142-146.
  • O skojarzeniu wewnętrznej czystości ze smrodkiem dydaktycznym, „Images”, vol. V, nr 9-10, 2007, s. 153-156.
  • Elita z zasłoniętą twarzą, „Zeszyty Karmelitańskie” 2008, nr 4, s. 37-42.
  • Film zrobiony na kolanach, „Zeszyty Karmelitańskie” 2009, nr 2 (47), s. 155-158.